Review article | Open Access
Culture Academy 2023, Vol. 3(2) 98-134
pp. 98 - 134
Publish Date: December 31, 2023 | Single/Total View: 4/4 | Single/Total Download: 4/4
Abstract
Bu makalede, eskil Yunan filozofu Platon’un/Eflatun’un nasıl yer aldığı sorusuna yanıtlar aranmaktadır. Yanıtlar, Platon’un İslami düşüncesi üzerindeki etkisinden hareketle, bazı İslami ve Türkçe kaynaklarda Platon’un söylencelik olarak ele alınışı oluşturmaktadır. Bunun için Platon’a atfedilen söylencelik özellikler, onun söylencelik olarak yerleştirildiği konumlandırılmalar; ona ilişkin aktarılan söylencelik anlatılar üzerinde durulmaktadır. Platon, Eflatun adıyla İslam düşüncesinde, tasavvufta, edebiyatta ve folklorda etkili olmuş filozoflardan biridir. İslami kaynakların söylencelik diliyle Platon fizikten astronomiye, kimyadan şiire, matematikten müziğe, siyasetten eğitime, dinden dile dek zamanının tüm bilgilerine sahip olduğu gibi, aynı zamanda, kimyacı ve icatçıdır, özellikle tıp dalında özel bir ayrıcalığı vardır ki hekimliğin hem bilgesidir hem de uygulamasına sahiptir. Bu ve buna benzer sebeplerle Platon, İslam dünyasında, “İlahi Eflatun” olarak adlandırılmaktadır. Platon’u iyi bildiği kabul edilen Farabi de dâhil olmak üzere İslami kaynaklar, Platon’u tam takva sahibi, dünyadan yüz çevirmiş “Allah adamı” bir mistik olarak görmektedir, öyle ki peygamber olduğuna ilişkin hadisler dahi bulunmaktadır. Bir başka deyişle, İslam’a uyumlu hale getirilmiş bir Platon imgesi söz konusudur. Ne var ki İslami ve Türkçe kaynakların betimlediği Platon oldukça sorunludur. Sorunlu oluşunun olası sebepleri; (1) çok sınırlı bilgilerle yaşamöyküsü oluşturulduğundan, tarihsel Platon ile benzerliklerin az olması. (2) İslam filozoflarından hiçbirinin Platon’un düşüncesiyle doğrudan karşılaşma olanağının olmaması. (3) Platon’un hiçbir söyleşiminin tam olarak Arapçaya çevrilmemesi. (4) Türkçeye Platon’un söyleşimlerinin ancak Cumhuriyet döneminde çevrilmiş olması vb. olarak sayılabilir. Durum böyle olunca hem İslami hem de Türkçe kaynaklarca Platon’un çok büyük ölçüde söylencelik düzeyde tanındığı ve tanıtıldığı söylenebilir.
Keywords: Halk dini, dinsel folklor, söylence, Platon, Eflatun
APA 7th edition
Isik, Y. (2023). Dinsel Folklor Odağında Eskil Yunan Filozofu Platon’un/Eflatun’un Alımlanışı. Culture Academy, 3(2), 98-134.
Harvard
Isik, Y. (2023). Dinsel Folklor Odağında Eskil Yunan Filozofu Platon’un/Eflatun’un Alımlanışı. Culture Academy, 3(2), pp. 98-134.
Chicago 16th edition
Isik, Yildiz (2023). "Dinsel Folklor Odağında Eskil Yunan Filozofu Platon’un/Eflatun’un Alımlanışı". Culture Academy 3 (2):98-134.